วัดพระธาตุนายาง

พระธาตุนายาง.. แต่เดิมเรียกว่า กองมูนางคำอ๋วย ปัจจุบันคนนิยมเรียกว่าพระธาตุนายาง หรือ พระธาตุดอยนายาง แต่ไม่มีใครรู้ประวัติอันแน่ชัดว่าสร้างในพุทธศักราชใด

มีตำนานเล่าสืบต่อกันมาว่า.. ในสมัยพุทธกาลพระพุทธเจ้าได้เสด็จมาที่เวียงแหงและได้มาฉันแตงที่น้ำลำน้ำแห่งหนึ่ง (ต่อมาเรียก ลำน้ำแตง) แล้วเกิดเหตุการณ์หนึ่งขึ้น คือ หินปูน ในพระทนต์ของพระพุทธเจ้าหลุดออกมา และมีชาวกะเหรี่ยงได้เก็บรักษาเอาไว้แล้วจึงนำมาสร้างเป็นพระธาตุ ในสมัยนั้นมีคนชื่อว่านางคำอ๋วย เป็นมหาเศรษฐีในเวียงแหงในสมัยนั้นได้เป็นเจ้าศรัทธาหรือเจ้าภาพในการสร้างถวายแต่ชาวกะเหรี่ยงเป็นคนสร้าง ชาวกะเหรี่ยงที่สร้างเป็นชาวกะเหรี่ยงที่มาจากรัฐกะเหรี่ยงในประเทศเมียนมา(พม่า)ในปัจจุบัน ศิลปะที่ออกมาก็เลยคล้ายกับศิลปะของชาวไทยใหญ่ จึงเรียกพระธาตุองค์นี้ว่า กองมูนางคำอ๋วย เพราะเรียกตามชื่อของเจ้าศรัทธาหรือเจ้าภาพ แต่ต่อมามีคนเรียกพระธาตุนี้ว่า "พระธาตุนายาง" หรือ "พระธาตุดอยนายาง" เพราะคนยางเป็นคนสร้างคำว่า "ยาง" เป็นภาษาท้องถิ่นที่ใช้เรียกชาวกะเหรี่ยงแต่บางทีก็เรียกพระธาตุองค์นี้ว่า พระธาตุดอยนายาง เพราะว่าทุ่งนาที่ติดกับดอยเป็นนาของคนยางหรือกะเหรี่ยงนั้นเอง